به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، سوم تیرماه سال 1366 روز اجرای عملیات پیروزمندانه «نصر 5» است که توسط نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طرح و اجرا شد و در دو محوریت: دفع شرارت نیروهای ضد انقلابی کرد با تسلط بر دشت بوجار و تضعیف توان رزمی لشکر متجاوز بعثی در جبهه غرب، به نتایج و دستاوردهای بزرگی منجر شد.

شرایط و زمینه‌ها

دشمن بعثی وقتی دچار شکست‌های پی در پی در مناطق جنوبی کشور شد، روی تحرکات گروه‌های ضدانقلاب حساب کرده بود، لذا رزمندگان باید در دو جناح یعنی هم با دشمن بعثی و هم با گروه‌های ضدانقلاب مقابله می‌کردند. بیشتر تحرکات گروه‌های ضدانقلاب نیز در مناطق غربی کشور بود که اجرای عملیات نصر ۵ کمک شایانی برای سرکوب ضدانقلاب کرد؛ بنابراین اجرای این عملیات که موجب تسلط کامل رزمندگان اسلام بر دشت بوجار شد، راه نفوذ ضدانقلاب و گروه‌های معاند را به مناطق غربی کشور بست.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از اوایل سال 1366 به‌طور جدی در منطقه شمال غرب ایران، جبهه جدیدی برضد ارتش عراق ایجاد کرد تا علاوه بر تصرف ارتفاعات و تسلط بر این منطقه، برای بستن معابر نفوذی ضدانقلاب و جاش‌ها (کردهایی که با دولت عراق هم‌دست بودند)، زمینه تردد نیروهای معارض کرد عراقی (کردهای عراقی که تحت امر قرارگاه رمضان بودند) را از عمق خاک عراق به مرزهای ایران فراهم کند تا امکان پشتیبانی بیشتر از این گروه‌ها و افزایش قدرت رزمی آن‌ها فراهم شود.

گروه‌های ضدانقلاب از این ارتفاعات به علت دارا بودن شیارها و معابر فراوان استفاده می‌کردند. جلسه‌ای برای بررسی میزان آمادگی قرارگاه‌ها، مشکلات منطقه و نحوه انجام عملیات با حضور محمدعلی (عزیز) جعفری، فرمانده قرارگاه قدس و سیدیحیی (رحیم) صفوی، قائم مقام فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران، در 21 خرداد 1366 تشکیل شد. سرانجام محسن رضایی، فرمانده کل سپاه پاسداران، روز 26 خرداد 1366، در حکمی، مأموریت کلی نیروی زمینی سپاه برای اجرای عملیات نصر 5 را به کارگیری قرارگاه نجف اشرف در منطقه ماووت و قرارگاه قدس در منطقه سردشت ابلاغ کرد.

موقعیت و منطقه راهبردی و مهم عملیات

شهر «قلعه دیزه» در کردستان عراق و نزدیکی سلیمانیه واقع است و شهری استراتژیک در دوران دفاع مقدس محسوب می‌شد، چرا که به‌دلیل ارتفاعش این سود را برای دشمن بعثی داشت تا بر نقاط مختلفی که رزمندگان اسلام حضور داشتند، اشراف داشته باشد. البته اکثر ساکنان این شهر که غالباً از عشایر بودند، در دوران جنگ، شهر را ترک کرده بودند، اما دشمن بعثی نورهای خیابان‌ها را روشن نگه داشته بود تا رزمندگان اسلام خیال کنند که زندگی در شهر جریان دارد. رزمندگان اسلام با رصد اطلاعاتی که داشتند، متوجه این توطئه دشمن شده بودند و یگان ویژه نیروی زمینی سپاه که در جنگیدن در مناطق کوهستانی دارای تخصص بود، عملیات نصر ۵ را اجرایی کردند.

اهداف عملیات

این عملیات با هدف تصرف بخشی از ارتفاعات منطقه عمومی قلعه دیزه در کردستان عراق (محور شمالی جنگ) و جنوب غربی شهرستان سردشت اجرا شد. از طرفی رزمندگان اسلام بعد از اجرای عملیات نصر ۴ و نتایج خوبی که نصیب آن‌ها شد، به فکر آزادسازی منطقه «ماووت» افتادند و به همین دلیل این هدف را نیز در اجرای عملیات نصر ۵ دنبال می‌کردند.

نیروهای سپاه در این عملیات به‌دنبال تکمیل خطوط پدافندی در غرب سردشت، بستن معابر نفوذی ضدانقلاب و استفاده از تاکتیک‌های ویژه جنگ کوهستان بودند . با پیشروی نیروهای ایرانی و تسلط دید در منطقه، سردار «عزیز جعفری» و سردار سرلشکر شهید «احمد کاظمی» با مطالعه بیشتر منطقه، متوجه شدند بین دو ارتفاع «کله‌قندی» و «فرفری»، یک یال ارتباطی وجود دارد که به علت وضعیت خاص استقرار و دید نیروها، تاکنون مشاهده نشده بود.

روی این یال، پنج پایگاه قرار داشت و پایگاه قله‌سنگی، اصلی‌ترین پایگاه عراق، در این یال بود و این تهدیدی بود برای کل عملیات؛ بنابراین تصمیم گرفتند لشکر 8 نجف اشرف، شب بعد با به کارگیری نیروهایی از گردان امام رضا(ع)، این یال ارتباطی را تصرف کند. با قطعی شدن این تصمیم، فرمانده گردان امام رضا(ع) و فرماندهان گروهان‌های عمل‌کننده، کار شناسایی و طراحی عملیات برای تصرف یال ارتباطی را آغاز کردند.

عملیاتی با دیده‌بانی «حاج احمد کاظمی»

 فرماندهان دشمن که ارتفاعات کله‌قندی و فرفری را از دست داده بودند، برای حفظ یال کله‌قندی تقلا می‌کردند. مسئول محور نیروهای عمل‌کننده در یال کله‌قندی که واحدش تلفات زیادی دیده بود، درخواست واحد جایگزین می‌کند، فرمانده لشکر از وی می‌خواهد تا رسیدن نیروی جایگزین، مقاومت کنند. در این وضعیت تعدادی از نیروهای جهاد که برای احداث جاده به منطقه آمده بودند، زخمی می‌شوند و کار جاده کشی نیز تعطیل می‌گردد.

با روشن شدن هوا، شهید «احمد کاظمی» دستور می‌دهد همه قبضه‌های ادوات و توپخانه و تانک‌ها به‌سوی یال ارتباطی کله‌قندی شلیک کنند. در نتیجه این اقدام، نیروهای عراقی مجبور به ترک می‌شوند و نیروهای خودی در آن مستقر می‌شوند. در پی آن، نیروهای مهندسی جهاد نیز دستگاه‌های احداث جاده را بار دیگر فعال می‌کنند.

به فرماندهی «احمد»، با رمز مقدس «یا زهرا»

گردان امام رضا (ع) با شش دسته (حدود 150 نفر) برای تصرف یال ارتباطی ارتفاع فرفری و ارتفاع کله‌قندی، از سه محور اصلی و یک محور فریب (حرکت اصلی از سمت کله‌قندی و طرح فریب از سمت فرفری) به سمت هدف حرکت کردند. نیروها همگی در ساعت مقرر به پای کار رسیدند، ولی در یک محور با کمین نیروهای عراقی مواجه شدند که این امر باعث تأخیر در اجرای هماهنگ عملیات شد. در ساعت 22:30 درگیری آغاز شد و به‌رغم آتش شدید ارتش عراق، نیروها به پیشروی ادامه دادند. آتش دقیق نیروهای ایران نیز کمک کرد تا نیروها قبل از روشنایی هوا به اهداف خود دست یابند. پس از آن دستگاه‌های جهاد سازندگی وارد منطقه شدند و اقدامات مهندسی را شروع کردند.

الگویی برای عملیات در فصل سرد

از آنجا که این عملیات کوتاه‌مدت با دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده همراه بود، بنابراین این عملیات با تکیه بر تاکتیک ویژه جنگ‌های کوهستانی، الگویی برای انجام عملیات در فصل سرما در غرب کشور و انجام عملیات در تابستان در جنوب کشور شد. با آزادسازی ارتفاعات ۲۲۱۵، ۲۲۳۰ و ۲۲۱۶ رزمندگان اسلام موفق شدند تا دید دشمن بعثی به برخی از روستاها را قطع کنند.

حرف آخر اینکه دشمن بعثی به این فکر بود که با استفاده از نیروهای ضدانقلاب و مزدوران بومی و محلی، ضربه مهلک را به ویژه در مناطق غربی کشور به نظام جمهوری اسلامی ایران وارد کند که خوشبختانه با رشادت رزمندگان اسلام این توطئه عملی نشد.

نتایج عملیات

به دنبال تکمیل عملیات «کربلای ۱۰»، سپاه پاسداران، دشمن بعثی را در این منطقه مورد حمله قرار دادند و ضربات مؤثری به آن‌ها وارد آورد به گونه‌ای که سنگرهای آنان را که معروف به «حفره روباه» بود یکی پس از دیگری تسخیر کرد. دشمن شکست خورده به طرف مرزهای بین‌المللی عقب‌نشینی کرد. طی این عملیات علاوه بر خارج کردن تعداد ۱۰ روستای ایران از زیر دید و تیر مستقیم عراق، ۱۹ روستای عراق در زیر دید و تیر رزمندگان اسلام قرار گرفت.

با تسلط بر ارتفاعات منطقه، به ویژه بلندی‌های بوجار، راه نفوذ ضدانقلاب به داخل مرزهای ایران اسلامی مسدود شد و با تسخیر ارتفاعات مشرف به شهر «قلعه‌دیزه» عراق، این شهر در دید کامل رزمندگان قرار گرفت به طوری که با چشمان غیرمسلح قابل رؤیت می‌شد. با تأمین و تثبیت مواضع متصرفه، ۲۰ کیلومتر از نوار مرزی تحت کنترل سپاه اسلام در آمد.

همچنین در این عملیات دشت بوجار و تعدادی از روستاهای ایران که زیر دید و تیر مستقیم قوای دشمن بودند آزاد شدند و طی آن یک گردان از «تیپ پیاده از لشکر ۲۴» ارتش عراق و یک گروهان مکانیزه از همین تیپ منهدم و یک گردان از نیروهای دفاع الوطنی «جاش» نیز به طور کلی تار و مار شد.